W przeddzień Światowego Dnia Zdrowia Psychicznego rozpoczęła się kampania społeczna WRAŻLIWI NA SŁOWA. WRAŻLIWI NA LUDZI, która ma na celu uwrażliwienie społeczeństwa na temat nadużywania w negatywnym kontekście określeń związanych z chorymi i chorobami psychicznymi, a w konsekwencji ich stygmatyzację. Intencją organizatorów jest nagłośnienie problemu stygmatyzacji języka i zaangażowania liderów opinii do wsparcia zmian w tym obszarze.
strona projektu: https://wrazliwinaslowa.pl/
Pomimo ogromnego postępu medycznego jaki dokonał się w dziedzinie psychiatrii, a także licznych działań edukacyjnych choroby psychiczne w Polsce są nadal tematem tabu, a osoby, które doświadczyły choroby psychicznej należą do grona najbardziej stygmatyzowanych grup społecznych. W efekcie powszechny obraz osób z zaburzeniami psychicznymi jest pod wieloma względami zniekształcony i utrwala negatywny stereotyp chorych. Do utrwalania stereotypowego myślenia o zaburzeniach psychicznych w dużej mierze przyczynia się język, a także sposób przedstawiania chorych na forum publicznym – w środkach masowego przekazu, social mediach czy debacie publicznej.
Dlatego też walkę z krzywdzącymi stereotypami należy zacząć od zmiany języka i uwrażliwienia społeczeństwa na stygmatyzujące i błędne określenia w odniesieniu do osób z zaburzeniami psychicznymi. Temu służyć ma kampania „Wrażliwi na słowa. Wrażliwi na ludzi”, zainicjowana przez Polskie Towarzystwo Psychiatryczne, Radą Języka Polskiego oraz Fundacją Hej Koniku, we współpracy z firmą Janssen.
W ramach kampanii powołana została GRUPA ROBOCZA PSYCHIATRÓW I JĘZYKOZNAWCÓW, której celem było opracowanie dokumentu i rekomendacji dotyczących niedyskryminującego języka w odniesieniu do zaburzeń psychicznych i osób zmagających się z tymi zaburzeniami. DOKUMENT REKOMENDACJI wydany w formie białej księgi był punktem wyjścia do kampanii i edukacji na temat stygmatyzacji i wezwaniem specjalistów do większej wrażliwości na język i kontekst w jakim używane są określenia dotyczące osób chorych, ale także sposobu mówienia o psychiatrii i metodach leczenia chorób psychicznych.
Kampanię zainaugurowano w przeddzień obchodów ŚWIATOWEGO DNIA ZDROWIA PSYCHICZNEGO podczas konferencji prasowej z udziałem ekspertów i współautorów publikacji. W wyniku spotkania i działań skierowanych do mediów ukazało się 60 publikacji na temat kampanii i problemu O kampanii napisały czołowe dzienniki i portale opiniotwórcze, a także media lifestylowe, zdrowotne i marketingowe. Kampania spotkała się także z bardzo dobrym przyjęciem zarówno przez środowisko psychiatryczne jak i językoznawców, wpisując się w realną, dawno wyczekiwaną potrzebę działań w tym zakresie. Powstała także publikacja naukowa, która została opublikowana w czasopiśmie psychiatrycznym.
W kolejnym etapie kampanii planowane są działania bezpośrednie skierowane do różnych środowisk, które mają wpływ na kształtowanie języka.
W pierwszej kolejności podejmowane są działania edukacyjne kierowane do szkół i do nauczycieli języka polskiego, którzy zostaną zaproszeni do udziału w kampanii i przeprowadzenie lekcji języka polskiego poświęconych komunikacji w odniesieniu do problemów i zaburzeń psychicznych. Wspólnie z ekspertami w dziedzinie psychiatrii i językoznawcami opracowane zostały materiały merytoryczne dla nauczycieli i uczniów, które nie tylko posłużą do przeprowadzenia lekcji, ale też mogą być wykorzystane do użycia w ramach okolicznościowych spotkań wokół tematyki zdrowia psychicznego.
Kolejnym zaplanowanym działaniem, które zostanie zrealizowane w ramach prowadzonego przez Fundację „Hej, Koniku” Klubu Aktywizacji Osób z Zaburzeniami Psychicznymi), będzie przeprowadzenie warsztatów dla osób z zaburzeniami i ich rodzin dotyczące języka i komunikacji. Celem warsztatów będzie przeciwdziałanie autostygmatyzacji i uświadamianie roli pozytywnego mówienia o swojej chorobie lub chorobie swoich bliskich.
Równolegle prowadzone będą działania do środowisk twórczych i mediów. W oparciu o dokument rekomendacji opracowane będą kodeksy dobrych praktyk dla poszczególnych grup mających wpływ na kształtowanie języka publicznego. Zaplanowany jest cykl spotkań edukacyjnych w formie webinarów poruszających temat stygmatyzacji zaburzeń psychicznych w debacie publicznej i w mediach.
Zaburzenia psychiczne dotykają jedną na cztery osoby. W ostatnich latach coraz częściej są one rozpoznawane również wśród dzieci i młodzieży. Badania pokazują, że zaburzenia psychiczne są źródłem wykluczenia społecznego, nierzadko w większym stopniu niż inne problemy zdrowotne. To wykluczenie przejawia się często na płaszczyźnie językowej, a prowadzi do konkretnych zachowań wobec osób doświadczających trudności, a także rodzi lęk, strach czy obawy u osób mających problemy.
Fundacja Hej Koniku wraz z ekspertami przygotowała scenariusz lekcji dla szkół. W ramach projektu zostały opracowane:
- Cztery prezentacje na lekcję
- Karty pracy dla uczniów
- Scenariusz lekcji dla nauczyciela
Publikacja zawierająca rekomendacje dotyczących niedyskryminującego osób z zaburzeniami psychicznymi
Eksperci odpowiedzialni za przygotowanie materiałów:
- Prof. Barbara Sobczak (językoznawca, Rada Języka Polskiego, Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej UAM, Rada Języka Polskiego)
- dr Antonina Doroszewska (socjolożka medycyny, Rada Języka Polskiego)
- Dr Sławomir Murawiec (psychiatra, Polskie Towarzystwo Psychiatryczne)
- Paulina Hoffman – studentka kierunku lekarskiego WUM, członkini SKN Edukacji Medycznej
- Jan Matuszewski – nauczyciel i metodyk